خاندان‌ها: امپراتور
مستند سریالی خاندان‌ها (Dynasties)، یک مجموعه مستند بریتانیایی، محصول سال 2018 میلادی، از بی‌بی‌سی است که بر پنج گونه در معرض خطر از جمله شامپانزه، پنگوئن امپراتور، شیر، ببر و سگ وحشی آفریقایی تمرکز دارد. این مجموعه توسط واحد تاریخ طبیعی بی‌بی‌سی تولید شده و مجری آن دیوید اتنبرو، مستندساز مشهور است.
مستند خاندان‌ها یا سلسله‌ها پنج نوع از مهمترین و مشهورترین گونه‌های حیوانی حیات وحش را نشان می‌دهد که در عین حال در معرض خطر نابودی کامل قرار دارند. شامپانزه‌ها، پنگوئن‌ها، شیرها و گرگ و ببرها حیواناتی هستند که در این دنیای بی‌کران نقش بزرگی را ایفا می‌کنند و دنیای حیات وحش را تحت تأثیر حضورشان قرار داده‌اند. این حیوانات مبارزات قهرمانانه‌ای علیه رقبا انجام می‌دهند و علیه نیروهای بی‌رحم طبیعت، ایستادگی می‌کنند. آنها خانواده و سلسله خود را حفظ می‌کنند و سعی می‌کنند که برای آینده خود مبارزه کنند. دیوید اتنبرو در این مستند هم حضور دارد و ما را با دنیای غنی از اطلاعات خودش غرق می‌کند.
قسمت دوم سریال “خاندان‌ها” با عنوان “امپراتور” (Emperor) به کارگردانی ویل لاوسون (Will Lawson) به چرخه زندگی و چالش‌های پنگوئن امپراتور در محیط سخت قطب جنوب می‌پردازد. این قسمت نگاهی عمیق به چالش‌هایی که این پرندگان شگفت‌انگیز برای بقا و رشد در یکی از شدیدترین آب‌وهواها برمی‌دارند، ارائه می‌دهد.
این قسمت بر روی یک کلونی خاص از پنگوئن‌های امپراتور متمرکز است و سفر یک خانواده خاص را در طول فصل جفت‌گیری به تصویر می‌کشد. قسمت با تغییر فصل‌ها به پایان می‌رسد، در حالی که یخ‌ها شروع به ذوب‌شدن می‌کنند و پنگوئن‌ها برای مهاجرت آماده می‌شوند. این قسمت، بینندگان را با حسی از شگفتی در مورد بقاء پنگوئن امپراتور و چرخه‌های طبیعت ترک می‌کند.
فیلمبرداری پیشرفته، مناظر خیره‌کننده قطب جنوب، زیبایی پنگوئن‌ها و شرایط جوی دراماتیک در این مستند به خوبی به تصویر کشیده شده‌اند و صداهای طبیعی پنگوئن‌ها و محیط، به تجربه غوطه‌وری بیشتری می‌انجامد و باعث می‌شود بینندگان احساس کنند که بخشی از چشم‌انداز قطب جنوب هستند.
به طور کلی، قسمت “امپراتور” از سری “خاندان‌ها” تصویری عمیق و شگفت‌انگیز از پنگوئن‌های امپراتور ارائه می‌دهد و بر تاب‌آوری، فداکاری والدین و واقعیت‌های سخت محیط آنها تأکید می‌کند. این قسمت ترکیبی از بینش علمی و روایت احساسی است که آن را به یک افزودنی جذاب برای این سری تبدیل می‌کند.
سیاهچالهها: قلب تاریکی
مستند «سیاهچالهها: قلب تاریکی» یا “Black Holes: Heart of Darkness” یک فیلم علمی از بی‌بی‌سی است که در سال 2021 با روایت پروفسور برایان کاکس منتشر شده است. این مستند به بررسی مفهوم سیاهچالهها، یکی از مرموزترین و شگفت‌انگیزترین پدیده‌های کیهانی، پیچیدگی‌های آنها و تأثیرات آنها بر کیهان می‌پردازد. برایان کاکس، فیزیکدان و راوی مستند، به تماشاگران توضیح می‌دهد که سیاهچالهها چگونه شکل می‌گیرند، چه ویژگی‌هایی دارند و چگونه می‌توانند بر فضا و زمان تأثیر بگذارند. مستند به کمک دانشمندان و محققان برجسته‌ای از سراسر جهان، به بررسی نظریه‌های مختلفی در مورد سیاهچالهها و تحقیقات جدید در این زمینه می‌پردازد. استفاده از جلوه‌های ویژه و تصاویر شگفت‌انگیز از کیهان، فهم مفاهیم پیچیده را برای تماشاگران آسان‌تر می‌کند.
. همچنین، این مستند به بررسی تلاش‌های علمی برای مشاهده و تصویربرداری از سیاهچالهها، از جمله پروژه تلسکوپ افق رویداد (Event Horizon Telescope) که اولین تصویر از یک سیاهچاله را ثبت کرد، می‌پردازد.
این مستند به تماشاگران این امکان را می‌دهد که به درک عمیق‌تری از این پدیده‌های کیهانی برسند و به سؤالاتی درباره ماهیت زمان و فضا پاسخ دهد. «سیاهچالهها: قلب تاریکی» به عنوان یک منبع آموزشی و جذاب برای علاقه‌مندان به علم و کیهان‌شناسی شناخته می‌شود و به خوبی توانسته است مفهوم سیاهچالهها را به تصویر بکشد.
آرامش پیش از طوفان
در فیلم مستند «آرامش پیش از طوفان»، لئوناردو دی کاپریو، پیام آور صلح سازمان ملل به پنج قارّه جهان و قطب شمال سفر می‌کند تا واقعیت تغییرات آب و هوایی را کشف کند. آقای دی کاپریو به دنبال دانشمندان در مأموریت‌های خود، بینش دست اولی در مورد تأثیرات ویرانگر تغییرات آب و هوایی به دست می‌آورد. او همچنین با رهبران جهانی که علیه بی‌عملی سیاسی مبارزه می‌کنند، دیدار می‌کند. علاوه بر این، این فیلم روندهای بین دولتی را روایت می‌کند که با امضای توافقنامه آب و هوای پاریس در آوریل 2016 به اوج خود رسید، رویدادی تاریخی که در آن آقای دی کاپریو به عنوان سخنران اصلی شرکت کرد .
تهدید جنگ سایبری
این مستند، یک قسمت از مجموعه مستند علمی محبوب نووا (NOVA) است که در تاریخ 14 اکتبر 2015 در PBS پخش شد. این قسمت به خطرات جنگ سایبری می‌پردازد، از جمله خساراتی که سلاح‌های سایبری می‌توانند به کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها و لوله‌ها وارد کنند. همچنین علم و فناوری پشت جنگ سایبری را بررسی می‌کند و به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا ما در حال حاضر در میان یک مسابقه جدید و مرگبار هستیم یا نه.
درون ذهن اینشتین
“درون ذهن اینشتین” یک مستند از NOVA PBS است که داستان زیباترین و قدرتمندترین نظریه در علم، یعنی نسبیت عام آلبرت اینشتین را روایت می‌کند. اینشتین در کودکی به ندرت صحبت می‌کرد. در ریاضی و علوم خوب بود، اما در سایر زمینه‌ها دانش‌آموز بی‌تفاوتی بود. با همه این اوصاف، اینشتین یک ویژگی منحصر به فرد داشت: وی فردی با قدرت تخیل بی‌نظیر بود، او قادر به انجام آزمایشات ذهنی بود! او در ذهن خود نظریات خود را در مورد جاذبه، فضا و زمان تجسم می‌کرد و مورد آزمایش قرار می‌داد.
این فیلم ما را درون سر اینشتین می‌برد تا ببینیم چگونه ایده او تکامل یافت. فیلم، یک سفر تصویری جادویی است که در ذهن جوان اینشتین شروع می‌شود، با آزمایشات ذهنی وی دنبال می‌شود که به او بصیرت‌های شگفت‌انگیز درباره جهان فیزیکی داد و در نهایت به فیزیک مدرن می‌رسد. این مستند توسط شرکت Windfall Films Ltd تولید و توسط Jamie Lochhead کارگردانی و نوشته شده است. اولین بار در 14 دسامبر 2015 در صدمین سال ارائه نظریه نسبیت در BBC Four پخش شد.
این مستند آزمایشات ذهنی را که الهام بخش نظریه اینشتین درباره طبیعت واقعیت بود، بازسازی می‌کند. از جرقه اولیه یک ایده تا کشف جهان در حال انبساط، بیگ‌بنگ، سیاهچالهها و انرژی تاریک، این مستند جهان‌بینی حاصل و دستاوردهای عمیق “نظریه کامل” را پیش چشم بیننده می‌گشاید.
رازهای سطح: بینش ریاضی مریم میزاخانی
فیلم مستند «رازهای سطح: بینش ریاضی مریم میرزاخانی» که فیلمبرداری آن در کانادا، ایران و ایالات متحده صورت پذیرفته است، به بررسی زندگی و کار ریاضی مریم میرزاخانی، یک ایرانی مهاجر به آمریکا می‌پردازد که در رشته خود به یک فوق ستاره تبدیل شد. او در سال 2014، هم اولین زن و هم اولین ایرانی بود که برنده بالاترین جایزه ریاضیات یعنی مدال فیلدز شد.
در این فیلم مستند، سهم و نقش میرزاخانی در ریاضیات توسط ریاضیدانان برجسته توضیح داده شده و با سکانس‌های متحرک به تصویر کشیده شده است. همکاران ریاضی او از سراسر جهان و همچنین معلمان سابق، همکلاسی‌ها و دانش‌آموزان امروزی در ایران، تأثیر عمیق دستاوردهای او را بیان می‌کنند. مسیر تحصیل او، موفقیت در تیم المپیاد ریاضی ایران و کار درخشان او، میرزاخانی را به الگوی ایده‌آل برای دخترانی که به دنبال شغل در علوم و ریاضیات هستند تبدیل کرده است.
سینمای علم: اکران «اسرار نهان در دی‌ان‌ای ما» در خانه علم
اولین اکران «سینمای علم» در روز چهارشنبه مورخ 14 تیرماه 1402 در محل آمفی‌تئاتر خانه علم صورت پذیرفت. در این اکران که با حضور جمعی از دانشجویان دانشگاه تحصیلات تکمیلی و اعضای هیئت علمی این دانشگاه برگزار گردید، مستند «اسرار نهان در دی‌ان‌ای ما» از اپیزودهای سریال مستند نوا (NOVA) به نمایش درآمد.
پس از خاتمه نمایش مستند، دکتر حمید هادی علیجانوند، عضو هیئت عملی دانشکده علوم زیستی به صحبت پیرامون این مستند و مطالب علمی مطرح‌شده در آن پرداختند که با استقبال بسیار خوب حضار برگزار شد و تا ساعاتی پس از اکران این بحث و گفتگو ادامه یافت.
سینمای علم، فعالیت جدید خانه علم دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان است که در آن، تلاش می‌شود برخی از بهترین آثار نمایشی علمی (مستند، سخنرانی، فیلم سینمایی) با نگاهی تحلیلی و همراه با نقد علمی به مخاطبان نمایش داده شود. خانه علم دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، در نظر دارد در آینده نزدیک، پذیرای مخاطبان عام (دانش‌آموزان و شهروندان زنجانی) نیز باشد.
در ادامه، تصاویری از اکران «اسرار نهان در دی‌ان‌ای ما» را ملاحظه می‌کنید.
اسرار نهان در دی‌ان‌ای ما
شرکت‌های آزمایش DNA چه چیزی را می‌توانند در مورد اصل و نسب و سلامت ما نشان دهند و با چه ریسکی؟
حدود 30 میلیون نفر DNA خود را برای تجزیه و تحلیل به شرکت‌هایی مانند 23andMe و AncestryDNA فرستاده‌اند، به این امید که سرنخ‌هایی از ریشه‌های خانواده خود و پیش‌بینی سلامت آینده خود به دست آورند. برخی از کاربران، اعضای خانواده خود را پیدا کرده‌اند و خطرات ژنتیکی پنهان خود را کشف کرده‌اند. اما وقتی نمونه در دست شرکت‌های آزمایش‌کننده قرار می‌گیرد چه اتفاقی می‌افتد؟ آنها به چه چیزی نگاه می‌کنند و نتایج آنها چقدر دقیق است؟
NOVA به بررسی قدرت این اطلاعات و پیامدهای ناخواسته‌ای می پردازد که می‌تواند از اشتراک‌گذاری داده‌های ما با این پایگاه‌های داده آنلاین در حال رشد سریع، ناشی شود. نتایج DNA که تخمین‌هایی از خطرات سلامتی ارائه می‌دهند می‌توانند گمراه‌کننده باشند و همچنین، کشف اسرار خانوادگی پنهانی می‌تواند، روابط خانوادگی را از هم بپاشد.
در عین حال، مجریان قانون به طور فزاینده‌ای به وب‌سایت اشتراک‌گذاری DNA GEDmatch به عنوان ابزاری فوق‌العاده قدرتمند برای کشف جرایم حل‌نشده روی می‌آورند، همانطور که با دستگیری قاتل بدنام گلدن استیت در کالیفرنیا پس از 42 سال آزادی در سال 2018 این توانایی نشان داده شد. خطرها و نویدهای آزمایش DNA چیست؟
نویسنده: Jennifer Robinson
این هفته در «سینمای علم» به تماشای مستند «اسرار نهان در ای‌ان‌ای ما» خواهیم نشست. از همه اعضای محترم دانشگاه، بویژه دانشجویان عزیز، دعوت می‌شود در این اکران حضور داشته باشند.