تصویر نجومی روز ناسا: دیموس، ماه کوچک
توضیح: مریخ دارای دو قمر کوچک به نام‌های فوبوس و دیموس (Phobos and Deimos) است که به خاطر چهره‌هایی ترس و وحشت در اساطیر یونانی بدین نام نامگذاری شده‌اند.
نماهای سطحی دقیقی از ماه کوچکتر دیموس در هر دوی این پانل‌ها نشان داده شده است. این تصاویر در سال 2009 توسط دوربین HiRISE در فضاپیمای مدارگرد شناسایی مریخ، (یا به نوعی) ماهواره اینترنتی بین سیاره‌ای با عمر طولانی ناسا، گرفته شده است.
بیرونی‌ترین قمر مریخی، دیموس، یکی از کوچک‌ترین قمرهای شناخته شده در منظومه شمسی است که تنها 15 کیلومتر عرض دارد.
هر دو قمر مریخ در سال 1877 توسط آساف هال (Asaph Hall)، ستاره‌شناس آمریکایی که در رصدخانه نیروی دریایی ایالات متحده در واشنگتن دی‌سی کار می کرد، کشف شدند، اما وجود آنها در حدود سال 1610 توسط یوهانس کپلر (Johannes Kepler)، اخترشناسی که قوانین حرکت سیاره ها را بدست آورد، فرض شده بود.
در این مورد، پیش‌بینی کپلر مبتنی بر اصول علمی نبود، اما نوشته‌ها و ایده‌های او چنان تأثیرگذار بودند که دو قمر مریخی در آثار داستانی مانند سفرهای گالیور جاناتان سویفت (Jonathan Swift)، که در سال 1726، بیش از 150 سال قبل از کشف آنها نوشته شده، مورد بحث قرار قرار گرفته بودند.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: نپتون، غول یخی حلقه‌دار
توضیح: نپتون، غول یخی حلقه‌دار، در نزدیکی مرکز این تصویر نزدیک به مادون قرمز واضح از تلسکوپ فضایی جیمز وب قرار دارد.
این دنیای کم‌نور و دور، دورترین سیاره از خورشید است که حدود 30 برابر دورتر از سیاره زمین است.
اما در نمای خیره‌کننده وب، ظاهر تاریک و شبح مانند این سیاره، به دلیل متان اتمسفری است که نور مادون قرمز را جذب می‌کند. با این حال، ابرهای مرتفعی که به بالای بیشتر متان جذب‌کننده نپتون می‌رسند، به راحتی در تصویر خودنمایی می‌کنند.
بزرگ‌ترین قمر نپتون، تریتون (Triton) که با نیتروژن منجمد پوشیده شده است، در نور خورشید انعکاس‌یافته، از نپتون درخشان‌تر است، و در بالا سمت چپ تصویر و با سنبله‌های پراش (diffraction spikes) مشخصه تلسکوپ وب دیده می‌شود. به همراه تریتون، هفت قمر از 14 قمر شناخته شده نپتون را می‌توان در میدان دید شناسایی کرد.
حلقه‌های ضعیف نپتون در این پرتره سیاره‌ای فضائی قابل توجه هستند. جزئیات سیستم حلقه‌ای پیچیده این سیاره، برای اولین بار از زمان بازدید نپتون توسط فضاپیمای وویجر 2 در آگوست 1989 در اینجا دیده می‌شود.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: ان‌جی‌سی 247 (NGC 247) و دوستان
توضیح: NGC 247 با وسعت حدود 70000 سال نوری یک کهکشان مارپیچی کوچکتر از کهکشان راه شیری ماست. تخمین زده می‌شود که تنها 11 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد بنابراین در همین نزدیکی است.
این کهکشان در این میدان دید تلسکوپی به سمت صورت فلکی جنوبی قیطس یا نهنگ (Cetus) حضور غالبی دارد، و همانطور که از منظر ما دیده می‌شود، تقریباً به لبه کج شده است.
حفره خالی شاخص در یک طرف دیسک این کهکشان برای برخی نام محبوب آن، کهکشان سوراخ سوزن (Needle’s Eye galaxy) را به یاد می‌آورد.
بسیاری از کهکشان‌های پس‌زمینه در این پرتره کهکشانی تیز قابل مشاهده هستند، از جمله رشته‌ای از چهار کهکشان که درست در زیر و سمت چپ NGC 247 معروف به زنجیره بوربیج (Burbidge’s Chain) هستند. کهکشان‌های زنجیره‌ای بوربیج حدود 300 میلیون سال نوری از ما فاصله دارند.
NGC 247 خود به همراه کهکشان مارپیچی درخشان NGC 253 بخشی از گروه کهکشانی مجسمه‌ساز (Sculptor Group of galaxies) است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: NGC 6995: سحابی خفاش
توضیح: آیا می‌توانید خفاش را ببینید؟ خفاش، این نمای نزدیک کیهانی از سحابی پرده (Veil Nebula) شرقی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سحابی پرده خود یک بقایای ابرنواختر بزرگ، یعنی ابر بقایای در حال انبساط ناشی از انفجار مرگ‌آمیز یک ستاره عظیم، است.
در حالی که سحابی پرده تقریباً دایره‌ای شکل است و تقریباً 3 درجه در آسمان به سمت صورت فلکی قو (ماکیان) (Swan (Cygnus)) را می‌پوشاند، NGC 6995 که به طور غیررسمی به عنوان سحابی خفاش (Bat Nebula) شناخته می‌شود، تنها 1/2 درجه، تقریباً به اندازه ظاهری ماه، گستره دارد. این مقدار، در فاصله تخمینی سحابی پرده، به معنای 12 سال نوری یعنی 1400 سال نوری از سیاره زمین است.
در این ترکیب داده‌های تصویری ثبت‌شده از طریق فیلترهای باند باریک، انتشار از اتم‌های هیدروژن در باقیمانده ابرنواختر با رنگ قرمز و گسیل قوی از اتم‌های اکسیژن با رنگ‌های آبی نشان داده شده است. البته، در بخش غربی پرده، یک شبح فصلی دیگر نهفته است: سحابی جاروی جادوگر (Witch’s Broom Nebula).
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: ماه تربیع و ستاره‌های خواهر
توضیح: نه روز پیش، دو نماد کاملاً متفاوت آسمان با هم در حال طلوع عکسبرداری شدند.
در اتفاقی خاص، ماه زمین، آسمان شرقی را با ستاره‌های خواهر خوشه پروین (Pleiades)، همانطور که از آلبرتا، کانادا مشاهده می‌شد، به اشتراک گذاشته بود (در انگلیسی به خوشه پروین، هفت خواهران گفته می‌شود که به هفت دختر اطلس، رب‌النوع یونانی اشاره دارد-م).
تصاویر نجومی از خوشه معروف پروین، اغلب سحابی‌های انعکاسی آبی جذاب این خوشه ستاره‌ای را نشان می‌دهند، اما در اینجا آنها توسط آسمان نارنجی طلوع ماه شسته شده‌اند. ماه نیمه‌روشن، که به عنوان ماه تربیع شناخته می‌شود، بیش از حد نوردهی شده است، ولی طرح کلی سمت کم‌نور ماه شب را می‌توان با روشنایی زمینی، یعنی نوری که ابتدا از زمین منعکس شده است، مشاهده کرد.
تصویر نمایش‌داده‌شده، ترکیبی از هشت نوردهی متوالی با روشنایی تنظیم‌شده برای مطابقت با آنچه چشم انسان می‌بیند است. ماه تقریباً – یا مستقیماً – هر یک ماه یک بار از مقابل خوشه پروین می‌گذرد.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: زبانه مثلثی بر فراز خورشید شناور است
توضیح: چرا یک مثلث بر روی خورشید معلق است؟ اگرچه این شکل غیرعادی است، اما این نوع ساختار غیرعادی است: این ساختار بخشی از یک زبانه خورشیدی (solar prominence) در حال تکامل است.
حلقه‌های میدان مغناطیسی بر روی خورشید، جریان ذرات پرانرژی را به صورت کانالی به حرکت درمی‌آورند و گاهی ساختارهای گازی درخشان را برای ماه‌ها بالای سطح آن نگه می‌دارند.
یک زبانه به دلیل اینکه حاوی پلاسمای خورشیدی بسیار داغ، متراکم یا مات است، بسیار درخشان دیده می‌شود.
این ساختار مثلثی شگفت‌انگیز، هفته گذشته رخ داد. با اندازه‌ای بزرگتر از زمین ما، این زبانه نمادین، توسط چندین عکاس خورشیدی تصویربرداری شد و توسط رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا ثبت شد به طوری که ظرف یک روز شکل گرفت و به سرعت از بین رفت.
تصویر نمایش‌داده‌شده با رنگ قرمزی ثبت شد که به شدت توسط هیدروژن ساطع شده بود. در زیر زبانه، فیبر یا رشته‌های خورشیدی (solar fibrils )، کروموسفر خورشید (Sun’s chromosphere) را فرش می‌کنند، در حالی که آسمان پس‌زمینه در مقایسه با آن چنان کم‌نور است که هیچ ستاره‌ای قابل مشاهده نیست.
سطح خورشید ما امسال کاملاً فعال بوده است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: IFN و گروه کهکشانی NGC 7771
توضیح: کهکشان‌های گروه NGC 7771 در این منظره آسمانی جذاب نشان داده شده‌اند.
NGC 7771 در فاصله 200 میلیون سال نوری از ما به سمت صورت فلکی اسب بالدار (Pegasus)، آن مارپیچ بزرگ و لبه‌ای نزدیک به مرکز، با وسعت حدود 75000 سال نوری، با دو کهکشان کوچکتر در زیر آن است. کهکشان مارپیچی بزرگ NGC 7769 با نمایی از رو به رو در سمت راست دیده می‌شود.
کهکشان‌های گروه NGC 7771 در حال برهم‌کنش هستند و عبورهای مکرری از کنار هم ایجاد می‌کنند که در نهایت منجر به ادغام کهکشان به کهکشان در مقیاس زمانی کیهانی می‌شود.
این فعل و انفعالات را می‌توان با اعوجاج در شکل خود کهکشان‌ها و با جریان‌های ضعیف ستارگانی که توسط جزر و مد گرانشی متقابل آنها ایجاد می‌شود، ردیابی کرد.
اما به سختی می‌توان دید واضحی از این گروه کهکشانی به دست آورد چرا که این تصویر عمیق، همچنین، ابرهای گسترده‌ای از غبار پیش‌زمینه را نشان می‌دهد که سراسر میدان دید را فرا گرفته است.
این ابرهای سیروس کهکشانی کم‌نور و غبارآلود به عنوان سحابی‌های شار مجتمع (Integrated Flux Nebulae یا به اختصار INF) شناخته می‌شوند. IFN ضعیف، نور ستارگان را از کهکشان راه شیری خودمان منعکس می‌کند و تنها چند صد سال نوری بالاتر از صفحه کهکشانی ما قرار دارد.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: چشم‌انداز جنوب ماه
توضیح: قطب جنوب ماه در سمت چپ بالای این منظره تلسکوپی دقیق ماه قرار دارد. این عکس که در 23 آگوست (2 شهریور) گرفته شده، به ارتفاعات ناهموار جنوبی ماه نگاه می‌کند.
چشم‌انداز سه‌بعدی‌شده این منظره، تصور ما را به نحوی تغییر می‌دهد که میدان متراکمی از دهانه‌ها را می‌بینیم و خود دهانه‌ها را نزدیک به لبه ماه به شکل بیضی‌تری نشان می‌دهد.
دهانه برخوردی نزدیک در تصویر، دهانه مورتوس (Moretus) با قطر 114 کیلومتر است. مورتوس برای یک دهانه بزرگ ماه، جوان است و دارای دیوارهای داخلی پلکانی و یک قله مرکزی به ارتفاع 2.1 کیلومتر است که از نظر ظاهری شبیه به تیکو (Tycho)، دهانه جوان شمالی‌تر است.
کوه‌های قابل مشاهده در امتداد لبه ماه در بالای تصویر، می‌توانند حدود 6 کیلومتر یا بیشتر از سطح زمین اطراف بالا بیایند.
نزدیک به قطب جنوبی ماه، کف دهانه‌های دائماً سایه‌دار با مخازن آب یخ مورد انتظار، منطقه ناهموار قطب جنوب ماه را به یک هدف محبوب برای اکتشافات تبدیل کرده است.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: کارخانه ستاره‌سازی مسیه 17
توضیح: یک کارخانه ستاره‌سازی نزدیک به ما به نام مسیه 17 (Messier 17) در فاصله 5500 سال نوری از ما در صورت فلکی غنی از سحابی قوس یا کماندار (Sagittarius) قرار دارد.
در آن فاصله، این میدان دید با عرض 1.5 درجه، حدود 150 سال نوری گستره خواهد داشت. در این تصویر ترکیبی رنگی واضح، جزئیات ضعیف ابرهای گازی و غباری منطقه، با داده‌های تصویری باند باریک در پس‌زمینه‌ای از ستارگان مرکزی راه شیری برجسته شده‌اند.
بادهای ستاره‌ای و تشعشعات پرانرژی ستارگان داغ و پرجرم که خودشان قبلاً از ذخایر گاز و غبار کیهانی M17 شکل گرفته‌اند، به آرامی در مواد بین‌ستاره‌ای باقیمانده حکاکی کرده و ظاهر غاردار سحابی و شکل‌های موج‌دار درون آن را ایجاد کرده‌اند.
M17، این توقفگاه محبوب در تورهای تلسکوپی در کیهان، به عنوان سحابی امگا یا قو (Omega or the Swan Nebula) نیز شناخته می‌شود.
منبع: ناسا
تصویر نجومی روز ناسا: سحابی لاله و سیاهچاله Cygnus X-1
توضیح: کی می‌توانید یک سیاهچاله، یک لاله و یک قو را یکجا ببینید؟ در شب —اگر زمان‌بندی مناسب باشد و البته اگر تلسکوپ شما در جهت درست باشد.
سحابی پیچیده و زیبای لاله (Tulip Nebula) در فاصله 8000 سال نوری از ما به سمت صورت فلکی ماکیان قو (constellation of Cygnus the Swan) شکوفا شده است.
تشعشعات فرابنفش از ستارگان جوان پرانرژی در لبه مجموعه ستاره‌ای ماکیانی به نام OB3، از جمله ستاره O HDE 227018، اتم‌ها را یونیزه می‌کند و به تشعشعات از سحابی لاله نیرو می‌بخشد.
استوارت شارپلس در سال 1959 این ابر درخشان مایل به قرمز متشکل از گاز و غبار بین ستاره‌ای با فاصله 70 سال نوری را به نام Sh2-101 فهرست‌بندی کرد.
همچنین در میدان دید نمایش‌داده‌شده، سیاهچاله Cygnus X-1 قرار دارد که یک میکروکوازار (microquasar) است زیرا یکی از قوی‌ترین منابع پرتو ایکس در آسمان سیاره زمین است.
پیشانی تصادمی (shock front) خمیده مایل به آبی کم‌رنگ‌تر این سحابی که توسط فواره یا جت‌های قدرتمند از یک سیاهچاله در کمین، منفجر شده است، فقط در فراتر از گلبرگ‌های لاله کیهانی، نزدیک سمت راست قاب، قابل مشاهده است.
منبع: ناسا